Natuurlijk ecosysteem
Scholen die functioneren als natuurlijke ecosystemen. Dat is het ideaalbeeld wat wij, Peter Eisenburger en Anselien School, bedenkers van het leer-leef-omgeving-initiatief Groene Morgen! als doel hebben. Het is onze overtuiging dat een school hetzelfde kan bieden als een ecosysteem: samenhang, kiemkracht, veerkracht, groei, vitaliteit en balans. Wij willen graag zoveel mogelijk kinderopvang-, onderwijs- en groenprofessionals bij dit initiatief betrekken.
De ongekende waarde van groen
“Neem het schoolgebouw en de directe omgeving van de school”, zegt Peter Eisenburger, oud-directeur van het Nijmeegse Kandinsky College en tegenwoordig onderwijsadviseur. “Het is bekend dat groene plantenwanden positieve effecten hebben op de luchtkwaliteit binnen de school en op het concentratievermogen, het leer/werkvermogen en het welbevinden van kinderen en leerkrachten. Dat geldt ook voor een groene buitenruimte, waar kinderen zich vrij kunnen bewegen en op verschillende manieren worden uitgedaagd. Toch is in zo’n 70 procent van de Nederlandse scholen het binnenklimaat in de klaslokalen beroerd. Dat is toch schokkend?”
Groene Morgen is al begonnen
Ons doel is enerzijds schoolgebouwen en schoolomgevingen natuurlijker te maken. Anderzijds zien we kansen om in de onderwijsprogramma’s de verbinding tussen school en natuur meer te benadrukken. Dat verhoogt het welbevinden van de kinderen en pedagogische professionals nu en draagt bij aan een vitale en duurzame wereld van morgen. Want jong geleerd is oud gedaan.
“In een natuurlijke, groene omgeving kunnen we onszelf zijn, ons brein functioneert beter, we bewegen meer en we voelen ons uitgedaagd, niet alleen cognitief maar in alle aspecten van ons mens-zijn” – Peter Eisenburger
Functioneren in een groen omgeving
Wij wijzen op de talrijke onderzoeken die bewijzen dat een natuurlijke omgeving positieve invloed heeft. “Dat is in de maatschappij van nu, met alle prikkels die kinderen en volwassenen te verduren krijgen, belangrijker dan ooit. In een natuurlijke, groene omgeving kunnen we onszelf zijn, ons brein functioneert beter, we bewegen meer en we voelen ons uitgedaagd, niet alleen cognitief maar in alle aspecten van ons mens-zijn. Dit zijn geen loze kreten; er is legio wetenschappelijk onderzoek dat dit onderbouwt. Opvoeding en onderwijs kunnen hiervan profiteren. Wij pleiten erg voor een groene pedagogiek en daar kunnen we niet vroeg genoeg mee beginnen. Een prachtig voorbeeld vind ik de school waar leerkrachten en kinderen samen bij de school een voedselbos aanleggen en zo duurzaamheid, zorgvuldig omgaan met de omgeving, milieuvraagstukken, biologie en economie met elkaar verbinden.”
Kansen voor curriculum
“Een andere, meer natuurlijke, inrichting van de school en de schoolomgeving biedt enorme kansen voor het curriculum. Het onderwijs kan zich dan veel meer spiegelen aan de natuur waar enerzijds alles met elkaar verbonden is en anderzijds diversiteit een logische en cruciale onderlegger vormt. In het curriculum kunnen de grote thema’s van nu en morgen, zoals klimaatverandering en duurzaamheid in samenhang behandeld worden. Een mooi handvat zijn bijvoorbeeld de 17 Sustainable Development Goals, die de VN heeft opgesteld. Die gaan ons allemaal aan, we hebben er allemaal, wereldwijd, belang bij. En ze hangen met elkaar samen. Daaromheen zou je een heel curriculum kunnen opbouwen. Duurzaamheid in de brede zin van het woord is een ontzettend spannend, uitdagend en zinvol onderwijsveld.”
Een vitale leeromgeving
Met Groene Morgen! willen wij, Anselien en Peter, een leernetwerk en ‘community of practice’ opbouwen waar alle geledingen van het onderwijs – studenten, leerkrachten, ouders, beleidsmakers – zich richten op groene scholen en groene curricula. We gaan relevante kennis en praktijkvoorbeelden verzamelen en toegankelijk maken, bijeenkomsten organiseren. Op termijn willen we samen met betrokken partijen voorstellen en programma’s ontwikkelen waarvan scholen en leerkrachten gebruik kunnen maken.